Vandaag (17 juni 2021) is een rapport verschenen van de Algemene Rekenkamer waarin zij onderzocht hebben of drinkwaterbronnen voldoende beschermd worden bij het boren naar aardwarmte. De Algemene Rekenkamer concludeert in haar rapport dat de rijksoverheid de drinkwatervoorraden niet afdoende tegen de risico’s van het boren naar aardwarmte beschermt.
Wij begrijpen en delen de zorg van de Rekenkamer voor de drinkwatervoorziening maar het is jammer dat de Algemene Rekenkamer voorbijgaat aan de eerder dit jaar gelanceerde Industriestandaard Duurzaam Putontwerp, opgesteld door EBN en Geothermie Nederland. Met ingang van 2021 moeten alle nieuwe putontwerpen voor aardwarmteputten aan deze standaard voldoen. Met de Industriestandaard Duurzaam Putontwerp garandeert de sector dat aardwarmte veilig en verantwoord wordt gewonnen. Er is veel geleerd van de eerste generatie aardwarmteputten en dat heeft zich vertaald in een industriestandaard zodat we aardwarmte veilig en duurzaam kunnen blijven winnen, zonder risico voor de drinkwatervoorziening.
Overigens wordt er nu niet geboord in (gereserveerde) drinkwater gebieden en is er in de afgelopen 10 jaar ook geen sprake geweest van enige drinkwatervervuiling.
- Download rapport ‘Bescherming drinkwater bij het boren naar aardwarmte’
- Bekijk reactie ministers van EZK en IenW op het rapport
- Geothermie Nederland bundelt ruim 10 jaar ervaring in eigen Industriestandaard Duurzaam Putontwerp
Q en A
Wat is bodemenergie en wat is geothermie?
Bij gebruikmaking van bodemwarmte tot 500 meter diepte spreekt men over ‘bodemenergie’ en is meestal sprake van opslag en onttrekking van warmte of koude (Warmte & Koude opslag of WKO), de diepte van deze systemen beperkt zich in de regel tot ongeveer 200 meter.
Met de term ‘geothermie’ doelen we op de winning van aardwarmte uit de diepe ondergrond vanaf 500 meter diepte. De diepte van deze systemen beperkt zich in de regel tot ongeveer 3.000 meter.
Zijn er problemen met drinkwater?
Er kunnen zich geen problemen met drinkwater voordoen omdat er geen aardwarmte wordt gewonnen in (gereserveerde) drinkwater gebieden. In de afgelopen tien jaar dat aardwarmte wordt gewonnen is er op geen enkele plaats in Nederland sprake geweest van drinkwatervervuiling.
Hoe is het contact met drinkwaterbedrijven?
De geothermiesector heeft regulier overleg met de waterwinsector, zowel met specialisten bij drinkwaterbedrijven als met Vewin, de brancheorganisatie voor drinkwaterbedrijven. Zo heeft Vewin een belangrijke rol gespeeld bij het schrijven van de industriestandaard.
Het is van belang dat beide sectoren goed van elkaar begrijpen wat de kans is op de eventuele risico’s en wat de sector doet om deze tot een minimum te beperken. Zo is Vewin in mei ’21 op bezoek geweest bij een operator om zich goed te laten informeren en met eigen ogen te zien hoe geothermie in de praktijk werkt en hoe de putintegriteit wordt gegarandeerd. Bij de ontwikkeling van aardwarmtebronnen wordt vanaf de start actief de samenwerking met de drinkwaterbedrijven en lokale overheden opgezocht om hen goed te informeren over wat geothermie inhoudt en met hen ook de eventuele kans op het ontstaan van risico´s te bespreken of deel te nemen aan het opstellen van een risico analyse. Daarbij wordt veel aandacht besteed aan de veiligheid en integriteit van de putten, juist om lekkages te voorkomen. Dit wordt actief gemonitord tijdens de winning. Putten die nu ontwikkeld worden, zijn voorzien van zeer uitgebreid en nauwkeurig meetinstrumentarium om enige vorm van lekkage tijdig op te sporen en in dat geval te stoppen.
Wat wordt door de sector gedaan om veilig en verantwoord aardwarmte te winnen?
- De sector heeft een industriestandaard duurzaam putontwerp opgesteld die ingaat op het garanderen van de putintegriteit zodat aardwarmte veilig en verantwoord gewonnen kan worden.
De kern van deze industriestandaard draait om een scheiding van het formatiewater van de putwand. Dat kan bereikt worden door het plaatsen van een extra binnenbuis in de put en wordt aangevuld door de toepassing van corrosie bestendiger buismaterialen.
Tussen de nieuwe binnenbuis en die gebruikelijke constructie is ruimte, zodat er continu gemonitord kan worden of er ergens zout water door de binnenbuis heen lekt. - Vooruitlopend op deze industriestandaard werd al begin 2019 de eerste volledig corrosievrije binnenverbuizing ingebouwd bij het geothermie project van Trias Westland. Deze volledig ‘Glass Reinforced Epoxy’ (GRE ) binnenbuis bevat geen spoortje metaal en kan daardoor niet roesten. GRE wordt al jarenlang zonder problemen toegepast in bovengrondse leidingdelen.
- Aardwarmteputten die nu ontwikkeld worden zijn voorzien van een zeer uitgebreid en nauwkeurig monitoringsysteem om enige vorm van lekkage (wegstromen van water in of uit de put) op te sporen. De wanddikte van de putten wordt zeer regelmatig in opdracht van de geothermie operator door onafhankelijke partijen geïnspecteerd en de resultaten worden met SodM gedeeld.
- Bij de ontwikkeling van aardwarmteprojecten wordt actief de samenwerking met de drinkwaterbedrijven en lokale overheden opgezocht. Zij worden goed geïnformeerd en betrokken bij de risicoanalyses.
Waarom maken drinkwaterbedrijven zich zorgen als er toch bij wet geregeld is dat geothermie niet plaats kan vinden in waterwingebieden?
Provincies moeten dit jaar samen met een aantal partijen de Aanvullende Strategische Voorraden (ASV’s) aanwijzen. De voorraden zijn bedoeld voor het opvangen van grotere tekorten en calamiteiten op de middellange termijn (een periode van 10 tot 25 jaar). Bij deze verkenning wordt in ieder geval een voor de drinkwatervoorziening ‘worst case’-scenario bekeken met een stijgende watervraag en uitval van de huidige drinkwaterbronnen. De zorg is dat de Nederlandse bodem en ondergrond onzorgvuldig wordt verdeeld tijdens de snelheid van de energietransitie en de gewenste groei van geothermie. Ook hierover wisselen de sectoren de voortgang uit.
Wat is de impact van de energietransitie hierin?
De overheid heeft de verantwoordelijkheid om te zorgen dat er ook in de toekomst voldoende drinkwater beschikbaar is en dat de energietransitie wordt gerealiseerd. Beide opgaven zijn van maatschappelijk belang en vragen om afstemming. De overheid geeft aan dat een evenwichtige afweging van belangen juist mogelijk is doordat bevoegde gezagen rekening houden met zowel de drinkwatervoorziening als zwaarwegend belang als het nevengeschikte belang van de energietransitie en de toepassing van geothermie. Bij het vaststellen van een wettelijke voorkeursrol ontneemt de Rijksoverheid de decentrale overheden de ruimte om te zoeken naar oplossingen die zowel voldoen aan de duurzame veiligstelling van de openbare drinkwatervoorziening als aan de vraag naar duurzame energie (p.3, reactie min EZK en I&W).
