Gemeenten moeten plannen maken voor een warmtevoorziening zonder aardgas. Met behulp van een geothermie-installatie kunnen duizenden woningen in één keer van het gas af. Onder de titel ‘Geothermie, klaar voor de toekomst’ werd tijdens de Geothermie Nederland Ledenbijeenkomst op 18 april met elkaar gesproken over geothermie als grootschalige warmteoplossing voor wijken & regio’s.
Ambities en uitdagingen, twee gemeenten aan het woord over hun ervaringen
Arthur van Wijk, gemeente Zwolle
Arthur is partner bij Brink Groep en als projectleider werkzaam bij het project geothermie in de gemeente Zwolle. Met behulp van diverse sheets deelde Arthur de plannen van de gemeente Zwolle voor het verwarmen van woningen met geothermie.
Het samenwerkingsverband RESULT gaf een impuls aan stedelijke aanpak waarbij geothermie een belangrijke rol speelt. Er is een kopgroep met afgevaardigden van bron en afnemers, waarmee een integrale businesscase wordt opgebouwd. Er wordt onder andere gewerkt aan een publieksversie van een warmteplan en een voorstel van een publiek warmtebedrijf.
Bekijk de presentatie van Arthur van Wijk
Maarten Noordhuis, gemeente Haarlem
Dagvoorzitter Hans Bolscher ging met Maarten Noordhuis in gesprek die in het team Duurzaamheid van de gemeente Haarlem verantwoordelijk is voor collectieve warmte. Maarten vertelde dat de gemeente Haarlem in 2040 geheel aardgasvrij wil zijn, om dat te realiseren ziet de gemeente dat zij hier actief op moet sturen en zij voert daarom veel regie. In Haarlem kwam 8 jaar geleden het idee voor een warmtenet voor Schalkwijk, een wijk met veel corporatiebezit en hoogbouw. In de warmtetransitievisie is geothermie benoemd als belangrijke bron van warmte voor de stad (Haarlem heeft geen zware industrie, dus geen bron als restwarmte). Om geothermie daadwerkelijk van de grond te krijgen zijn nog belangrijke stappen te zetten. Het SCAN onderzoek was vlakbij, maar er zitten veel breuken in de ondergrond bij Haarlem en daarom is nog aanvullend 3D-seismiek onderzoek nodig en dat onderzoek is heel duur. 
In de tussentijd wordt ingezet op warmte van het datacenter in Haarlemmermeer. Ook wordt er nu ingezet op kleine WKO’s in Schalkwijk, terwijl een warmtenet gevoed met geothermie de allergoedkoopste oplossing zou zijn (Maarten schat in dat dit circa 20% goedkoper is dan andere oplossingen). Maarten blijft aan de wethouder uitleggen dat geothermie op lange termijn de beste oplossing is. In gesprek met de zaal werden er veel inzichten gedeeld. Maarten deelt zijn visie dat tempo maken nu van het grootste belang is: ‘Als veel bewoners zelf oplossingen verzinnen wordt de collectieve oplossing steeds lastiger te realiseren.’
De sprekers en zaal spraken met elkaar aan de hand van onderstaande stellingen:
- Wie is aan zet om gemeenten en provincies te helpen bij de informatiebehoefte op het gebied van geothermie?
- Alleen als een gemeente erg betrokken is kan geothermie in die gemeente slagen.
- De Wgiw en de WCW zijn essentieel voor het slagen van geothermie.
- Er is dringend behoefte voor meer geologische informatie bij gemeenten.
Regio Holland Rijnland en netcongestie
Astrid Madsen namens de regio Holland Rijnland
Astrid werkt voor de energieregio Holland Rijnland. Haar doel is om in kaart te brengen: hoe verhoudt alles zich tot elkaar en hoe kunnen we de regio helpen, zodat 13 gemeenten niet alles afzonderlijk hoeven te doen. 
Aan de hand van sheets vertelde Astrid welke stappen zijn gezet. Astrid vertelde over de bronnenanalyse, waaruit bleek dat vraag- en aanbod van warmte goed op één lijn te liggen. Zij investeren in de regio ook veel in het vertellen van het verhaal: ‘Iedereen moet mee kunnen, maar ook mee willen.’ Het ‘eindbeeld’ wil de regio verder uitwerken. Dit moet tonen waar men heen wil. Dit maakt ook duidelijk: wanneer is goed, goed genoeg. En hoe gaan we om met risico’s.
De boodschap van Astrid is een duidelijke: ‘Niet-kiezen ook een keuze is: dat gaat onvermijdelijk leiden tot elektrificatie.’
In een eindbeeld wordt uitgegaan van richting de 200 MW aan duurzame warmte van geothermiebronnen. Er wordt de komende jaren in deze regio dus volop ontwikkeld.
Bekijk de presentatie van Astrid Madsen
Hans Schneider, Liander
Hans Schneider is adviseur energietransitie van Liander, de netbeheerder van elektriciteit en gas voor netten in een heel groot gebied in Nederland. Liander maakte een scenario-analyse voor de Leidse warmteopgave. Met behulp van sheets nam Hans ons mee in de analyse die is gemaakt. Liander probeert altijd een prognose te maken hoeveel elektrisch vermogen er nodig is in 5, 10, 15 jaar. Maar veel is ook afhankelijk van bijvoorbeeld politieke keuzes of de vestiging van bedrijven. Netcongestie is een landelijk probleem. In Zuid-Holland is de max. capaciteit nog niet bereikt, maar ook daar begint het snel vol te lopen. Het scenario laat zien dat met je maximale inzet op warmtenetten nog tot 2035 ruimte hebt op het 
elektriciteitsnet. Liander ziet daarbij geothermie als meest aantrekkelijke bron met de laagste elektriciteitsvraag (door de hoge temperatuur hoeft er weinig ‘opgeplust’ te worden). Er is actieve sturing nodig. De maatschappelijk schade van netcongestie is heel groot. Dat iedereen elektrisch zou gaan verwarmen noemt Hans een spookbeeld. Gemeenten moeten dan nare boodschappen gaan verkondigen aan inwoners. Hans: ‘Er moet maximaal worden ingezet op collectieve warmte’. Deze boodschap draagt Liander ook actief uit. Hiervoor ontwikkelde ze onder andere een infographic.
Bekijk de presentatie (incl. beeld infographic)
Bekijk ook de analyse van Liander over de impact van de warmtetransitie op het elektriciteitsnet in gemeenten rond Leiden op de website van Liander.
Men ging vervolgens met elkaar en de zaal in gesprek aan de hand van stellingen:
- Het benutten van geothermie en ander beschikbare warmtebronnen is een energiesysteemkeuze die kostbare investeringen in windparken en e-infra deels kan voorkomen
- Geothermie zou altijd voorrang moeten krijgen bij het verkrijgen van een elektriciteitsaansluiting
- De kosten van netcongestie en de kosten van het verminderen van netcongestie moeten onderdeel zijn van de transitievisiewarmte.
Geothermie, grootschalige warmteoplossing voor wijken & regio’s
De bijeenkomst werd afgesloten met aandacht voor het project Geothermie Delft, een belangrijk project in de gebouwde omgeving. Bas van Dun van Aardyn werd, als een van de vele stakeholders die bij dit project is betrokken, in het zonnetje gezet. De nieuwe infographic die Geothermie Nederland ontwikkelde werd overhandigd aan Bas van Dun.
Deze infographic is de derde in de lijn Geothermie Goed Geregeld!. Veel van de onderwerpen van deze ledenbijeenkomst komen aan bod in de infographic:
Geothermie Goed Geregeld! – Grootschalige warmteoplossing voor wijken & regio’s (pdf)
Er werd uitgebreid nagepraat tijdens de netwerkborrel:
